ECHA PRZESZŁOŚCI

Hoplita w Paestum (Posejdonii) ma na głowie hełm z brązu typu korynckiego, popularny szczególnie w VI-V wieku p.n.e. Zasłaniał praktycznie całą twarz. Chroni się dużą okrągłą tarczą - aspis. Do walki w falandze służy mu włócznia - dory. Dodatkową broń stanowi miecz: prosty, obusieczny xiphos albo zakrzywiony jednosieczny - machaira lub kopis. Mattia Delphos Gatto z włoskiej grupy Leoni di Nemea  rekonstruującej Etrusków i italskich Greków           Exomis, który ma na sobie rekonstruktor był typem greckiej tuniki. Wykonano go z dwóch prostokątów płótna, które zszyto ze sobą z boków tworząc walec, pozostawiając u góry wystarczająco dużo miejsca na ramiona. U góry pozostawiono również bardzo duży otwór na głowę. Aby zapewnić swobodę ruchu po prawej stronie, exomis był opuszczony i ręka została przełożona przez otwór na głowę. Kolor tuniki był różny, ale czerwony (zwłaszcza szkarłatny) był kolorem preferowanym przez hoplitów podczas i po wojnie peloponeskiej.           Prace archeologiczn

XIV-wieczna legenda mówi o bractwie powstałym już w czasach Cesarstwa Rzymskiego w 72 roku n.e. Miało chronić chrześcijan przed prześladowaniami. Święty Bazyli w IV wieku n.e. w Cesarstwie Wschodniorzymskim rozpoczął na szeroką skalę prewencję i szerzenie ochrony zdrowia. Powstawać zaczęły szpitale dla ofiar trądu, które jak na tamte czasy były bardzo nowoczesne. Zakon św. Łazarza został założony w Ziemi Świętej podczas I wyprawy krzyżowej przez Gérarda de Martigues w 1098 roku. Był on zwierzchnikiem wszystkich instytucji szpitalnych w Jerozolimie. Nazwa została wzięta od biblijnego Łazarza, czyli patrona trędowatych. To jemu zakon poświęcił większość szpitali i kościołów. Był zakonem szpitalnym aczkolwiek niezbędna była ochrona hospicjów przed niewiernymi i złodziejami. W związku z tym utworzono milicję złożoną z trędowatych rycerzy. Ich choroba nie była jeszcze zbyt zaawansowana. Przeważnie byli to joannici i bożogrobcy (Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie), a później templariu

Enki (w mitologii sumeryjskiej) czyli, Ea (później w mitologii babilońskiej) był bogiem wiedzy, stworzenia, rzemiosła i wód słodkich. Pierwotnie był bogiem patronem miasta Eridu, ale później wpływ jego kultu rozprzestrzenił się na całą Mezopotamię i na Kananejczyków, Hetytów i Hurytów. Planeta Merkury, kojarzona z babilońskim Nabu (synem Marduka), była w czasach sumeryjskich utożsamiana z Enki. Razem z bogiem nieba Anu i bogiem Enlilem tworzył wielką triadę głównych bóstw.  Enki   wykreowany przez SI           Jego żoną była Damgalnuna (Damkina), czyli bogini ziemi. Ich córka Ninkasi była boginią piwa. Wiele mitów o Enkim zostało zebranych z różnych miejsc, rozciągających się od południowego Iraku po wybrzeże Lewantynu. Wspomina się o nim w najwcześniejszych zachowanych inskrypcjach klinowych w całym regionie od trzeciego tysiąclecia p.n.e. do okresu hellenistycznego. Według sumeryjskiej mitologii Enki przybierając postać byka zapełnił swoim nasieniem rzekę Tygrys. Nadał bogom ich role

Hannibal Barkas urodził się w Kartaginie (dzisiejsza Tunezja) około 247 roku p.n.e. Pochodził z potężnego kartagińskiego rodu Barkidów. Jego ojciec, Hamilkar "Piorun", dowodził w pierwszej wojnie punickiej (264-241 p.n.e.). Po klęsce Kartaginy w wojnie przeciwko Rzymianom, Hamilkar poświęcił się poprawie losów swojej rodziny i warunków życia w Kartaginie. Hannibal w wieku 9 lat poprosił ojca, by ten zabrał go ze sobą na wyprawę do Hiszpanii. Przyrzekł Hamilkarowi wieczną wrogość wobec Republiki Rzymskiej. Dowództwo objął w 221 roku p.n.e., po śmierci Hazdrubala Starszego. Hannibal poszerzał kartagińskie posiadłości w Hiszpanii. Zajął m.in. sprzymierzone z Rzymem miasto Sagunto 219 p.n.e. co doprowadziło do II wojny punickiej (218-201 p.n.e.). Barkas wyruszył z Hiszpanii z 60-tysięczną armią (w tym słonie bojowe) przez Pireneje, południową Galię i Alpy Zachodnie do Italii. Po przekroczeniu Alp, w listopadzie 218 roku p.n.e. Hannibal pokonał w bitwie nad rzeką Ticinus, siły rzy

Rolka sztokholmska wykonana przez anonimowego artystę (przez niektórych historyków uważanego za nadwornego malarza królewskiego Baltazara Gebharda) powstała w pierwszej dekadzie XVII wieku. Muszkieter chorągwi miasta Krakowa, zrekonstruowany na podstawie  tzw. Rolki sztokholmskiej, 1605 (rys. Angus McBride)           Przedstawia tryumfalny wjazd polskiego króla Zygmunta III do Krakowa z okazji jego małżeństwa z austriacką arcyksiężniczką Konstancją, siostrą arcyksięcia i późniejszego cesarza Ferdynanda II w 1605 roku. Rolka ma szerokości 27 cm, a zachował się odcinek długości 16,09 m. Arcyksiężniczka Konstancja  na rolce sztokholmskiej, 1605           Rolka przedstawia m.in. nowożeńców, dwór królewski, szlachtę polską, wojsko np. straż przyboczną, husarzy. Widoczny na pierwszej ilustracji muszkieter pochodzi z fragmentu ukazującego milicje: miasta i cechów Krakowa. Milicje: miasta i cechów Krakowa  na rolce sztokholmskiej, 1605           Rolka stanowiła część prywatnej kolekcji polskie

Ujarzmienie i sprowadzenie psa Cerbera z Hadesu było jedną z 12 prac herosa Heraklesa. Według mitologii greckiej Cerber był olbrzymim trzygłowym psem strzegącym wejścia do świata zmarłych. W niektórych wersjach mitu miał węża zamiast ogona. Herakles ujarzmia Cerbera (rys. Fred Vignaux)         W większości przekazów 12 prac Heraklesa przedstawia się następująco: - Zabicie lwa nemejskiego; - Zgładzenie hydry lernejskiej; - Schwytanie łani kerynejskiej; - Schwytanie dzika erymantejskiego; - Oczyszczenie stajni Augiasza; - Przepędzenie ptaków stymfalijskich; - Schwytanie byka kreteńskiego; - Schwytanie klaczy Diomedesa; - Zdobycie pasa królowej Amazonek Hippolity; - Uprowadzenie wołów Gerionesa; - Przyniesienie złotych jabłek z ogrodu Hesperyd; - Sprowadzenie Cerbera z Hadesu.           Diodor Sycylijski, Gajusz Juliusz Hygin, Apollodoros - podają właśnie taki zestaw prac. Kolejność jednak u każdego z nich jest inna. Ich przekazy to jednak I wiek p.n.e. - I wiek n.e. Eurypides (ok. 480-40

W społeczeństwie scytyjskim kobiety z klas wyższych mogły swobodnie jeździć konno, jednak kobiety z klas niższych nie miały takiej swobody i spędzały czas w domostwach. Wśród bardziej koczowniczych plemion Scytów kobiety i dzieci spędzały większość czasu w wozach. Królowie posiadali haremy. Niektóre z kobiet były legalnymi żonami królów, inne były ich konkubinami. Kobiety były prawdopodobnie odpowiedzialne za doglądanie stad i organizowanie środków do życia, gdy mężczyźni scytyjscy wyruszali na wyprawy wojnne. W ramach kapłaństwa scytyjskiego istniała grupa wróżbitów, zwanych Anarya („niemęski”), którzy urodzili się i przeżyli swoje wczesne życie jako mężczyźni, a później przyjęli maniery i role społeczne kobiet.  Rekonstruktorka Marianna Pawłowska z tatuażem ukazującym walczących Scytów,  którego inspiracją był złoty grzebień z kurhanu Sołocha, IV wiek p.n.e.  (zdjęcie: Ścieżki we mgle Beatrycze/ Misty paths)           Sołocha to kurhan scytyjski z połowy IV wieku p.n.e. Znajduje się

Pora na temat dość niszowy, ale interesujący zwłaszcza dla pasjonatów historii żeglugi i wojen morskich. Powszechnie znani są piraci z Karaibów grasujący w XVIII wieku, a na szczególną uwagę zasługują starożytni piraci z Cylicji, działający dość blisko nas. Początki piractwa we wschodnim rejonie Morza Śródziemnego związane są z grupami awanturników organizowanymi przez pretendentów do objęcia władzy w monarchii Seleukidów, której centrum zlokalizowane było w Syrii. Piraci mieli swe siedziby w Cylicji, a działali najintensywniej w późnym okresie hellenistycznym - od połowy II w. p.n.e. do połowy I w. p.n.e. Cylicja Tracheja (Cylicja Urwista, Górzysta) była dogodnym miejscem na formowanie grup pirackich, gdyż niedostępność terenu zapewniała bezpieczeństwo, a położona była blisko Cylicji Pedias (Równinnej), krainy ludnej i żyznej, należącej do Seleukidów. Łańcuchy górskie zabezpieczały ją przed atakiem od strony lądu, natomiast nieregularna linia brzegowa z licznymi zatokami umożliwiała u

Hełmy Veksø (także Viksø) z późnej epoki brązu znalezione w 1942 r. w Zelandii, Dania. Obecnie są w Narodowym Muzeum Danii (Nationalmuseet) w Kopenhadze. Nie jest jasne, gdzie powstały te wspaniałe hełmy Viksø.            Być może było to w Europie Środkowej lub północnych Niemczech, jednak nie możemy całkowicie wykluczyć, że zostały wyprodukowane w Danii. Rogate hełmy musiały być znanymi obiektami na północy. Warto porównać figurkę z Grevensvænge w Danii:            Liczne ryty skalne, szczególnie z zachodniej Szwecji, pokazują mężczyzn noszących rogate hełmy. Istnieje również teoria, że sprowadzono te hełmy z Italii do północnej Europy. Zaskakująco podobne hełmy można zobaczyć nawet na figurkach z włoskiej Sardynii:            Ślub wikingów ukazany przez Pierre'a Jouberta w książce ''W czasach wikingów''. Widać tu wodza, który ma na sobie dawny hełm Viksø. Błędnie się przyjęło, że wikingowie nosili rogate hełmy a udział miał w tym Richard Wagner z tetralogią oper