ECHA PRZESZŁOŚCI

Według mitologii greckiej Afrodyta była boginią miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności. Według Homera była córką Zeusa i Diony. Natomiast w innych mitach opisywana jest jako córka Uranosa i Hemery, zwanej Uranią. Według jednego z mitów Afrodyta nie miała rodziców i pewnego dnia wyłoniła się z piany morskiej w pobliżu Cypru. Hezjod, w Teogonii pisał, że kiedy odcięte sierpem genitalia Uranosa (pokonanego przez Kronosa, gdy roztaczał się nad Gają jak niebo nad ziemią) wpadły do morza w pobliżu Cypru, woda otoczyła je białą pianą, z której następnie wyłoniła się przepiękna Afrodyta. Pływała po morzu w muszli, zatrzymując się u brzegów Kytery, a potem Cypru. Druga z tych wysp stała się jej ulubionym miejscem. Na jej brzegu oczekiwały już na nią Charyty: Eufrosyne, Aglaja i Talia, które odtąd zawsze towarzyszyły jej i służyły. Cypr stał się głównym miejscem kultu bogini. Afrodyta była żoną Hefajstosa, ale epizod z Aresem świadczy, że nie była zbyt wierna (z tego związku zrodzili si

Przedwczoraj obchodziliśmy 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Na pokolorowanej przez Mikołaja Kaczmarka fotografii z 1936 roku widzimy weteranów powstania. W czasie walk byli młodymi chłopakami marzącymi o odzyskaniu niepodległości. W okresie dwudziestolecia międzywojennego powstańcy styczniowi otaczani byli czcią. Zaprojektowano dla nich specjalne mundury widoczne na fotografii. Weterani Powstania Styczniowego przyglądający się defiladzie, 1936.  Koloryzacja: Mikołaj Kaczmarek           Ogłoszone Manifestem 22 stycznia wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy, powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 roku w Królestwie Polskim, a 1 lutego 1863 roku na Litwie. Trwało do jesieni 1864 roku. Zasięgiem objęło ziemie zaboru rosyjskiego. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym polskim powstaniem narodowym. Spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek.

Hannibal Barkas urodził się w Kartaginie (dzisiejsza Tunezja) około 247 roku p.n.e. Pochodził z potężnego kartagińskiego rodu Barkidów. Jego ojciec, Hamilkar "Piorun", dowodził w pierwszej wojnie punickiej (264-241 p.n.e.). Po klęsce Kartaginy w wojnie przeciwko Rzymianom, Hamilkar poświęcił się poprawie losów swojej rodziny i warunków życia w Kartaginie. Hannibal w wieku 9 lat poprosił ojca, by ten zabrał go ze sobą na wyprawę do Hiszpanii. Przyrzekł Hamilkarowi wieczną wrogość wobec Republiki Rzymskiej. Dowództwo objął w 221 roku p.n.e., po śmierci Hazdrubala Starszego. Hannibal poszerzał kartagińskie posiadłości w Hiszpanii. Zajął m.in. sprzymierzone z Rzymem miasto Sagunto 219 p.n.e. co doprowadziło do II wojny punickiej (218-201 p.n.e.). Barkas wyruszył z Hiszpanii z 60-tysięczną armią (w tym słonie bojowe) przez Pireneje, południową Galię i Alpy Zachodnie do Italii.  Hannibal, i jego wielka armia  (okładka Mariusza Kozika do gry Total War: Rome 2)           Po przekrocz

"Hadik" to epicki węgierski dramat historyczny, który będzie miał premierę 9 marca br. Po obejrzeniu zwiastuna zastanawiam się tylko - kiedy u nas w Polsce w końcu wrócą do realizacji tego typu widowisk historycznych. Mam tu na myśli dzieje Rzeczpospolitej przed XX wiekiem. Link do teasera znajdziecie w komentarzu.  Szarża XVIII-wiecznych huzarów węgierskich w filmie "Hadik"           Hrabia (Graf) Andreas Hadik von Futak (1710-1790) był austriackim marszałkiem polnym, dowódcą korpusu austriackiej armii podczas wojny siedmioletniej. Służył pod księciem Karolem Aleksandrem Lotaryńskim. Był także gubernatorem Galicji i Lodomerii od stycznia do czerwca 1774. Nieco się cofnijmy do początków kariery militarnej. Hadik walczył w wojnie o sukcesję polską (1733-1738) i w wojnie z Turcją (1735-1739). W wojnie o sukcesję austriacką (1740-1748) zyskał sławę dzięki swym śmiałym akcjom przeciw Prusakom w Nysie. Maria Teresa Habsburg nadała mu rangę pułkownika-adiutanta. W wojnie

Henryk Walezy (1551-1589) był niezwykle barwną postacią jeszcze zanim został królem polskim. Od wczesnych lat przejawiał zainteresowanie do nauki. Zachwycano się jego urodą. Był uwikłany w Noc św. Bartłomieja (o czym będzie szerzej przy innej okazji). Z małych szans na tron francuski (ze względu na starsze rodzeństwo) od wczesnych lat poszukiwano tronu Henrykowi (wówczas znanemu jeszcze jako Aleksander Edward) za granicą m.in. na italskiej ziemi (Księstwo Mediolanu i Królestwo Neapolu), Szkocji i Półwyspie Iberyjskim. Ostatecznie został pierwszym królem elekcyjnym Rzeczpospolitej Obojga Narodów wiosną 1573 roku. Henryk 10 września 1573 roku wykonał przysięgę w Katedrze Notre-Dame w Paryżu. Po przybyciu władcy do kraju nastąpiła koronacja władcy 21 lutego 1574 roku.  Henryk Walezy, mal. Etienne Dumonstier, 1578           Krótkie panowanie Henryka Walezego na Wawelu było prawdziwym zderzeniem cywilizacyjnym pomiędzy rzeczywistością polską a francuską. Młodego króla i jego francuską świtę

Anthony Hopkins wcieli się w rzymskiego cesarza Wespazjana (Titus Flavius Vespasianus) w serialu "Those About to Die". Akcja rozgrywać się będzie w świecie starożytnych rzymskich gladiatorów. Reżyserem i producentem wykonawczym tej produkcji będzie Roland Emmerich (znany z historycznego widowiska "Patriota"). Według zapowiedzi ma to być opowieść o przenikaniu się światów sportu, polityki i biznesu. Bohaterowie mają stanowić przekrój rozmaitych klas społecznych starożytnego Rzymu. Na zdjęciu Anthony Hopkins jako tytułowy Tytus Andronikus  w ekranizacji tragedii Williama Szekspira z 1999 roku

Louis de Crévant (1628-1694) był markizem, który został Marszałkiem Francji w 1668 roku i Wielkim Mistrzem Artylerii w 1685 roku. Brał udział w ważniejszych wojnach Ludwika XIV: - druga wojna francusko-hiszpańska (1635-1659), - wojna dewolucyjna (z Hiszpanią) w latach 1667-1668, - wojna z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską (1672-1679), na zachodzie Europy zwana często wojną francusko-holenderską, - wojna Francji z Wielką Koalicją zwana także - wojną z Ligą Augsburską, wojną dziewięcioletnią, wojną orleańską, wojną o sukcesję w Palatynacie, wojną palatynacką (1689-1697). Francja walczyła wówczas ze Świętym Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego, Republiką Zjednoczonych Prowincji, Hiszpanią, Szwecją, Sabaudią i Anglią.  Louis de Crévant został zwolniony z dowództwa w 1689 roku, po przegranej bitwie pod Walcourt z Anglią i Niderlandami. W 1690 roku został księciem d'Humières.

Ridley Scott kręci biografię Napoleona Bonapartego. Główną rolę w nim zagra Joaquin Phoenix (znany m.in. z bardzo dobrych ról w "Gladiatorze" i "Jokerze"). O planach filmu wiadomo od października 2020 roku. Początkowo miał nosić tytuł „Kitbag”, jednak nazwę zmieniono ją - na po prostu "Napoleon". Zdjęcia sugerują zaawansowany etap prac. Liczę, że pierwszy zwiastun pojawi się wiosną.           Reżyser planuje pokazać Bonapartego jako genialnego stratega o nieustającej ambicji. Ma być to duże widowisko obfitujące w sceny bitewne. Jak podaje The Hollywood Reporter, film będzie śledził pochodzenie Bonaparte, jego „szybką i bezwzględną wspinaczkę po szczeblach politycznej kariery, widzianą przez pryzmat jego uzależniających i często niestabilnych relacji z żoną i jedyną prawdziwą miłością, Josephine”. Scenariusz do obrazu napisał David Scarpa („Wszystkie pieniądze świata”, „Ostatni bastion”). Mundury do "Napoleona" wykonała polska firma Hero Collectio

Carl-Ewald von Rönne (1663-1716)  był Niemcem z pochodzenia, słynnym oficerem kawalerii carskiej, brał udział w III wojnie północnej. W armii carskiej służył od 1702 roku. Mianowany został pierwszym komendantem Sankt Petersburga. Od 1704 roku: generał-major, w 1705 roku mianowany generałem-lejtnantem kawalerii. Jego oddział walczył na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej 1710-1711. W 1716 roku Rönne został wysłany do Polski w celu stłumienia konfederacji tarnogrodzkiej. Był kawalerem Orderu Orła Białego. Carl-Ewald von Rönne w zbroi, ok. 1710 roku.

Widzimy tutaj rydwany zaprzężone w... motocykle, które zastąpiły konie. Takie niecodzienne igrzyska odbyły się z okazji święta policji Nowej Południowej Walii w 1936 roku. Zapraszam do obejrzenia filmu zamieszczonego w komentarzu. Za koloryzację odpowiada Malczewski Colorization.   Wyścig rzymskich rydwanów, 1936 rok (fot. Atlantic Photo- G.m.b.H. Berlin SW 68)

Senet był popularną grą planszową starożytnego Egiptu. Gra cieszyła się dużą popularnością wśród Egipcjan. Senet rozgrywano przy różnych okazjach m.in. w domu, tawernach czy ogrodach. Ta gra planszowa występuje w wielu znaleziskach archeologicznych - zarówno odkryte komplety gry (ok. 40 sztuk, często w grobowcach) jak i ikonografia przedstawiająca jej rozgrywanie.   Faraon Ramzes III gra w Senet z damami swojego dworu (rys. Pierre Probst)           Najstarszy zestaw senetu znaleziono w grobowcu Hesy'ego z czasów Starego Państwa. Pojawia się ponadto w najstarszych hieroglifach. Znane jest przedstawienie Ramzesa III (panującego prawdopodobnie w latach 1183–1152 p.n.e.) grającego z damą ze swojego haremu (na tej podstawie powstała ilustracja Pierre'a Probsta), a także grającej królowej Nefertari.  Nefertari grająca w senet, malowidło z jej grobowca           Senet składa się z 30 kwadratów, ułożonych w 3 rzędy. Pionki to 2 zestawy po 5 sztuk, w niektórych zestawach więcej, jak rów

Legión Española jest formacją armii hiszpańskiej utworzoną analogicznie do francuskiej Legii Cudzoziemskiej. Dewiza formacji brzmi „Viva la muerte” (pol. "Niech żyje śmierć"), a jej autorem jest generał José Millán Astray. Hiszpańska Legia Cudzoziemska została utworzona na podstawie dekretu króla Hiszpanii Alfonsa XIII z 28 stycznia 1920. Podstawową jednostką organizacyjną Legii jest pułk, noszący tradycyjną nazwę „tercio”, wywodzącą się z tradycji renesansowej armii hiszpańskiej.            Jednostki Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej wzięły udział w operacji w Iraku w składzie sił stabilizacyjnych. Stacjonowały w Ad-Diwanijja wraz z oddziałami salwadorskimi. Zostały wycofane z Iraku po wygraniu wyborów w Hiszpanii przez PSOE i wybraniu na premiera José Luisa Rodrígueza Zapatero w 2004. W 2005 jednostki Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej zostały rozmieszczone w Afganistanie jako część sił NATO w ramach ISAF. Obecnie Hiszpańska Legia Cudzoziemska liczy około 8000 żołnierzy. Tra

Ludy Morza siały postrach we wschodniej części Morza Śródziemnego w XIII i XII wieku p.n.e. Do dziś identyfikacja oraz powody ich ekspansji są debatą historyków. Powstało wiele teorii i pomysłów. Johnny Shumate bazując na źródłach przedstawił tu uzbrojenie i nakrycia głowy Filistynów (hełmy z bujnym włosiem). Widzimy także wojownika w hełmie z kłów dzika znany z kultury mykeńskiej w Grecji.  Na ilustracji: wojownicy z tzw. Ludów Morza, XIII i XII wiek p.n.e. (rys. Johnny Shumate)           Na fragmentach ceramiki z Kynos pokazano bitwy morskie przedstawiające wojowników w hełmach i tego typu tarczach na okrętach wojennych. Stożkowe hełmy z długimi rogami są dobrze ukazane na niektórych statuetkach z Enkomi na Cyprze. Można tu zidentyfikować wojowników Szardana (w hełmie z rogami), Filistynów (w hełmie przypominającym koronę z końskiego włosia) i innych Ludów Morza reprezentowanych na egipskiej płaskorzeźbie z Medinet Habu. Ukazuje bitwę morską z Ludami Morza. W tle widzimy okręt Ludów

Poniższa znakomita figurka z kości słoniowej i złota (numer rejestracyjny muzeum 931.21.1) jest ikoną kolekcji Royal Ontario Museum w Toronto (Kanada) od czasu jej nabycia w 1931 roku. Wzbudziła również ogromne kontrowersje. Kiedy została kupiona przez ROM, uważano ją za rzadki przykład figurki stworzonej przez minojską cywilizację na Krecie z epoki brązu (do około 1600 roku p.n.e.). Była bardzo podziwiana przez ekspertów, w tym Sir Arthura Evansa (jednego największych z odkrywców kultury minojskiej, odkrywcy słynnego pałacu w Knossos). Jednak w ciągu niespełna dekady pojawiły się pytania co do autentyczności figurki, a część środowisk uznała ją za falsyfikat. Inni uczeni bronili autentyczności ze względów technicznych, porównując wykonanie figurki do fragmentów kości słoniowej z epoki brązu odkrytych podczas wykopalisk na Krecie.            Przez wiele lat jej losy były niepewne, gdy opinia naukowa krytykowała ją, a następnie rehabilitowała. Obecne śledztwo ma na celu ujawnienie histo

Widzimy tutaj 2 przykłady oryginalnych skarpet odkrytych w rzymskim Egipcie. Datowane są na III-IV wiek n.e. Czerwone skarpety znajdują się w Victoria & Albert Museum, a pojedyncza wielokolorowa skarpetka w British Museum (oba muzea w Londynie). Obie pary mają dzielony czubek i są przeznaczone do noszenia w sandałach. Techniki używane do zrobienia tych skarpet są często mylone ze współczesnym dzianiem. Wykonano je w technice bliższej szycia niż robieniu na drutach.            Skarpetki zostały wykonane z wełny trójwarstwowej. Para dużych skarpet była przeznaczona dla osoby dorosłej, a mała należała do dziecka. Zostały przebadane metodą datowania radiowęglowego. Metoda taka oparta jest na pomiarze proporcji między izotopem promieniotwórczym węgla 14C a izotopami trwałymi 12C i 13C (datowanie izotopowe). Jest dostępna w wielu laboratoriach, także w Polsce. Datowanie radiowęglowe opracowano przez Willarda Libby’ego i jego współpracowników w 1949 roku. Libby otrzymał za tę pracę Nagrod

Ten zachwycający rzymski scyzoryk znajduje się w Muzeum Fitzwilliam w Cambridge, w Anglii. Datowany jest na III wiek n.e. Scyzoryk wykonany jest ze srebra i żelaza. Narzędzie przypomina słynne dzisiejsze szwajcarskie scyzoryki (tzw. szwajcarskie noże oficerskie produkowane przez firmy Victorinox i Wenger). Rzymski odpowiednik "kozika MacGyvera" posiada: nóż, łyżkę, trzy-zębiskowy widelec, szpikulec i szpatułkę. Wchodził w skład wyposażenia rzymskich legionów. Starożytny rzymski scyzoryk i jego współczesna rekonstrukcja

Na poniższej ilustracji widzimy falangitów macedońskich od czasów Aleksandra III Wielkiego po II wiek p.n.e. Warto zwrócić uwagę na różnorodność hełmów (trackie, frygijskie, chalkidzkie, pilos). Pancerze są płócienne, typu ,,linothorax', nieraz pomalowane. W pierwszym szeregu widoczne są także kirysy atlety. Widoczna jest także kolczuga. Ma ją postać po prawej stronie, która w połączeniu z nowszym hełmem trackim reprezentuje falangę z II wieku p.n.e. Na nogach falangici noszą nagolenice z brązu. Chronią ich małe okrągłe tarcze ("pelte"). Broń stanowiły - miecz (zazwyczaj zakrzywiony, jednosieczny ,,kopis'' lub "machaira" oraz prosty, dwusieczny ,,xiphos'') i najważniejszy element - sarisa. Hellenistyczna falanga macedońska z IV-III wieku p.n.e. (rys. Andrej Karaszczuk)           Powszechnie przyjęto, że drzewiec sarisy to dereń, jednak po całkiem nowych badaniach, prof. Nicholas Sekunda stwierdza, że był to raczej jesion. Długość sarisy wahała si

'Bombardiers de la Marine' był elitarnym regimentem francuskiej marynarki wojennej. Funkcjonowanie tego oddziału przypada na koniec XVII do lat 80. XVIII wieku. W 1682 powstały 2 kompanie: pierwsza w Breście (region Bretania), a druga w Tulonie. Trzecia kompania powstała w Rochefort w 1694. 'Bombardiers de la Marine' z tego okresu nosili czerwono-niebieskie mundury oraz charakterystyczne białe futrzane czapki. Bombardier de la Marine z lat 1701-03 (rys. Michel Petard)

Krezus był ostatnim królem Lidii (na zachodzie Azji Mniejszej). Już w czasach antycznych jego imię stało się synonimem bogacza. Jest do dziś. Jego skarby, w tym pierwsze w całości emitowane złote monety - były obiektem przekazów w Grecji i Persji. Krezus objął tron około 560 roku p.n.e. Lidia była starożytnym państwem ze stolicą w Sardes (po upadku nazwa ta odnosiła się wciąż do tej krainy). Władca był pod wpływem podbitych przez siebie miast greckich w Jonii (wybrzeże Azji Mniejszej). Krezus był wielkim mecenasem poetów, uczonych i filozofów, których chętnie gościł na swoim dworze. W 547 roku p.n.e. rozpoczął wojnę z perskim królem Cyrusem II Wielkim z dynastii Achemenidów. Szukał bezskutecznie przymierza z Babilonią i Egiptem.    Krezus w płomieniach, 546 p.n.e. przedstawiony na attyckiej  amforze znajdującej się obecnie w paryskim Luwrze           Według Herodota, przed rozpoczęciem wojny Krezus zapytał wyrocznię w Delfach czy powinien walczyć przeciwko Persom. Odpowiedź brzmiała, ż

    Kawaleria nosząca kirysy składające się z naplecznika i napierśnika w XX wieku wydawała się przeszłością. Francja była jednak wyjątkiem.  Zachowanie kirysów w ramach mundurów polowych przez armię francuską w 1914 roku odzwierciedlało historyczny prestiż tej formacji kawalerii, sięgającej do Ludwika XIV. Jeszcze przed wojną argumentowano, że kirys powinien być ograniczony do munduru paradnego (jak w Rosji i Niemczech, a w Austrii zrezygnowano z kirysów nawet przy mundurach paradnych jeszcze w XIX wieku), ale po mobilizacji w 1914 roku stwierdzono że na błyszczące hełmy i kirysy lepiej założyć po prostu pokrowce z tkaniny - nie rzucały się w oczy wroga, a nadal zapewniały pewną ochronę. Francuski kirasjer 12. pułku Rambouillet, 1913/14 r. (Malczewski Colorization).           Już rok później kirasjerzy okazali się być przestarzałą formacją w początkach I wojny światowej, kiedy musieli zejść z koni, zdjąć kirysy i zdobne hełmy - lądując z piechotą w okopach Wielkiej Wojny. W ciągu kilk

Rolka sztokholmska wykonana przez anonimowego artystę (przez niektórych historyków uważanego za nadwornego malarza królewskiego Baltazara Gebharda) powstała w pierwszej dekadzie XVII wieku. Przedstawia tryumfalny wjazd polskiego króla Zygmunta III do Krakowa z okazji jego małżeństwa z austriacką arcyksiężniczką Konstancją, siostrą arcyksięcia i późniejszego cesarza Ferdynanda II w 1605 roku. Rolka ma szerokości 27 cm, a zachował się odcinek długości 16,09 m. Muszkieter chorągwi miasta Krakowa, zrekonstruowany na podstawie tzw. Rolki sztokholmskiej, 1605 (rys. Angus McBride)           Rolka przedstawia m.in. nowożeńców, dwór królewski, szlachtę polską, wojsko np. straż przyboczną, husarzy. Widoczny na ilustracji muszkieter pochodzi z fragmentu ukazującego milicję miasta Krakowa. Rolka stanowiła część prywatnej kolekcji polskiego króla, zanim została zrabowana przez oddziały armii szwedzkiej, wraz z innymi łupami podczas najazdu Szwedów na Polskę. Dopiero w 1969 rolka sztokholmska został