Przejdź do głównej zawartości

Henryk Walezy, pierwszy elekcyjny król Polski

Henryk Walezy (1551-1589) był niezwykle barwną postacią jeszcze zanim został królem polskim. Od wczesnych lat przejawiał zainteresowanie do nauki. Zachwycano się jego urodą. Był uwikłany w Noc św. Bartłomieja (o czym będzie szerzej przy innej okazji). Z małych szans na tron francuski (ze względu na starsze rodzeństwo) od wczesnych lat poszukiwano tronu Henrykowi (wówczas znanemu jeszcze jako Aleksander Edward) za granicą m.in. na italskiej ziemi (Księstwo Mediolanu i Królestwo Neapolu), Szkocji i Półwyspie Iberyjskim. Ostatecznie został pierwszym królem elekcyjnym Rzeczpospolitej Obojga Narodów wiosną 1573 roku. Henryk 10 września 1573 roku wykonał przysięgę w Katedrze Notre-Dame w Paryżu. Po przybyciu władcy do kraju nastąpiła koronacja władcy 21 lutego 1574 roku. 

Henryk Walezy, mal. Etienne Dumonstier, 1578

        Krótkie panowanie Henryka Walezego na Wawelu było prawdziwym zderzeniem cywilizacyjnym pomiędzy rzeczywistością polską a francuską. Młodego króla i jego francuską świtę dziwiły urządzane przez polskich poddanych pijatyki, rozczarowało ubóstwo polskich wsi i surowy klimat kraju. Polacy natomiast uważali Francuzów za zniewieściałych, a władcy mieli za złe cudzoziemskie stroje i zamiłowanie do biżuterii m.in. kolczyków. Z drugiej jednak strony Walezy był oczarowany Wawelem, zamkiem wygodnym (pierwszy raz zetknął się z udogodnieniami w postaci wychodków i kanalizacji) i przestronnym, trzy razy większym od ówczesnego Luwru. W celu objęcia tronu Francji po śmierci brata Karola IX, Henryk w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 roku uciekł z Krakowa. 

Ucieczka Henryka Walezego z Polski, mal. Artur Grottger, 1860

        Odjazd króla jednak zauważono i natychmiast wyruszyła za nim pogoń kierowana przez kasztelana wojnickiego Jana Tęczyńskiego. Tuż za granicą dopadł Henryka pościg. Henryk odrzucił prośby o powrót do kraju i ustanowienie przed oficjalnym wyjazdem rządów zastępczych. Obiecał, że za kilka miesięcy powróci. Nie zrobił tego. Według legendy lub anegdoty Henryk Walezy, uciekając z Krakowa do Paryża, wywiózł z sobą także komplet widelców, które jakoby zobaczył po raz pierwszy w Polsce. Wysłani do Francji posłowie wyznaczyli termin 12 maja 1575 roku, do którego Henryk miał powrócić do Polski, jeżeli chciał zachować swoje prawa do władzy. Henryk obiecywał posłom sejmowym szybki powrót. Jednak nie spełnił obietnicy powrotu, uznano więc tron za pusty i zapowiedziano nową elekcję. Co Wy sądzicie na temat Henryka Walezjusza?

Henryk Walezy według Pocztu królów i książąt polskich Jana Matejki, 1890–1892


Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Praca w greckiej kuźni

Wyrób pancerzy i hełmów w okresie antycznym to tworzenie prawdziwych dzieł sztuki. Uzbrojenie ochronne nie tylko było praktyczne, ale duże znaczenie miały walory wizualne. Tworzono hełmy, zbroje, nagolenice zgodnie ze stylistyką danego okresu. Nieraz dodawano rzeźbione elementy w postaci symboli mitologicznych np. gorgony, a także zwierząt lub przedmiotów. Hełmom dodawano rogi czy ozdoby w kształcie liści, a nawet fallusów. Bardziej surowe formy dominowały w okresie archaicznym, by w klasycznym i hellenistycznym stać się dopasowanymi do ciała np. muskularne kirysy lub hełmy z nakarczkiem dopasowanym do szyi. Estetyka greckiego uzbrojenia przesiąkła w świat italski, kartagiński, a nawet iberyjski. Praca w greckiej kuźni (rys. Pierre Probst)

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek (rys. Andriej Negin). Od lewej stoją: 1. Kusznik z Alt Clut (Strathclyde), 658–752 n.e. Ten wojownik jest rekonstruowany na podstawie różnych źródeł ze Szkocji. „Kaptur Orkadów” datowany jest na ok. 615 rok. Buty, nóż bojowy, topór, sprzączka i bełt do kuszy pochodzą z Buiston Crannog w Ayrshire, a kusza z Drosten Stone w Arbroath. 2. Łucznik z Rheged (Cumbria), VII wiek. Zrekonstruowany głównie na podstawie Krzyż z Ruthwell (kamienny krzyż anglosaski z miejscowości Ruthwell w południowej Szkocji). Ma miękki przeszywany pancerz z wyściełanej tkaniny oraz hełm wzorowany na anglosaskim egzemplarzu z VII wieku z Wollaston w Northamptonshire, z kolczą ochroną szyi. Jego łuk pochodzi ze źródeł późnorzymskich. 3. Wódz porzymski z Vindolandii, Mur Hadriana, ok. 500 roku. Na owalnej tarczy, opartej na wzorach późnorzymskich, widnieją symbole chrześcijańskie znalezione w Vindolandii. Włócznia jest kopią rzymsko-brytyjskiego egzemplarza znalezionego w Berkshire, a

Falery - rzymskie odznaczenia

Poza pięknie zdobionym hełmem typu cesarsko-galijskiego, gladiusa (miecza), sztyletu (pugio), pancerza łuskowego (lorica squmata) uwagę niewątpliwie przyciągają falery. Były to metalowe krążki lub płytki z dekoracją reliefową. Falery przyznawano w nagrodę żołnierzom rzymskim. Noszone były jako odznaczenia i ozdoby. Można rzec, że był to odpowiednik dzisiejszych medali wojskowych. Centurion (rekonstruktor Jeff Pinceel)  z Legio XI Claudia Pia Fidelis (fot. Marcia Mummia Fannia)           Legio XI Claudia Pia Fidelis został utworzony przez Juliusza Cezara w 58 roku p.n.e. na początku wojen galijskich, uczestnicząc m.in. w oblężeniu Alezji. W wojnie domowej legion stał po stronie Cezara i uczestniczył w bitwach pod Dyrrachium i pod Farsalos w 48 roku p.n.e. Inskrypcje wskazują też na udział w bitwie pod Akcjum w 31 roku roku p.n.e. Za panowania Oktawiana stacjonował w Dalmacji. W 42 roku n.e. legion otrzymał od cesarza Klaudiusza miano Claudia Pia Fidelis. Za panowania Wespazjana został w