Przejdź do głównej zawartości

Polskie portrety trumienne z XVII i XVIII wieku

Pierwsze znane portrety trumienne pojawiły się w antycznym zhellenizowanym Egipcie pod panowaniem rzymskim (tzw. portrety fajumskie). O nich będzie osobny wpis. Portrety trumienne, tzw. „konterfekty osoby nieboszczykowej”, to skarb polskiej kultury XVII i XVIII stulecia. Najstarszym znanym portretem trumiennym w Polsce jest wizerunek Stefana Batorego z końca XVI wieku. Malarstwo to było najbardziej popularne wśród szlachty. Jest szczególnym obyczajem barokowym silnie związanym z kulturą sarmacką i dziejami Rzeczypospolitej, niemającym odpowiednika w kulturze innych państw europejskich. Artyści byli zwykle anonimowi. portrety trumienne malowano na blasze (najczęściej cynowej), zawsze w technice olejnej. Malowane pośmiertnie konterfekty w formie popiersi ukazywały mężczyzn, kobiety i dzieci jako wciąż żywych. Nie stosowano pochlebstwa, osoby brzydkie przedstawiono realistycznie. Musiały być wyraźne, często o uproszczonych, ale charakterystycznych rysach twarzy. Było wręcz celowe uwydatnienie cech szczególnych nieboszczyka, miało zapewnić ich dobrą rozpoznawalność nawet z odległości kilkunastu metrów. Mężczyźni, dziewczęta oraz niezamężne kobiety uwieczniani byli z odkrytą głową. Zwykle przedstawiano osobę zmarłą w odzieniu w jakim była składana do trumny. Portret trumienny stanowi doskonałe źródło wiedzy na temat mody na przestrzeni czasów w jakich go malowano. Kształt portretu dostosowany był do boku trumny. Był sześcio- lub ośmiokątny. Ukazywano osobę według schematu w pozycji 3/4. Szablonowość oraz niezbyt wysoki poziom artystyczny czasem dawał dziwnymi proporcjami w oddaniu twarzy. Portret podczas uroczystości pogrzebowych mocowano do trumny od strony głowy zmarłego. Po przeciwległej stronie mocowano epitafium, a po bokach stawiano tarcze herbowe. Po zakończeniu uroczystości portret często wieszano na ścianie kościoła i kaplicy. Zwyczaj takiego ozdabiania trumny dotyczył zarówno szlachty czy bogatszego mieszczaństwa - katolików i protestantów. Wizerunki malowano zazwyczaj po śmierci, w oparciu wcześniejszych podobizn zmarłego oraz wskazówek krewnych. Mogły powstawać także za życia, na przykład gdy po śmierci jednego z małżonków malowano portrety trumienne obojga. Masowość tego malarstwa sprawiła, że spadła wartość artystyczna portretów. Największą kolekcję - ponad 200 portretów trumiennych, tablic inskrypcyjnych i herbowych posiada Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego w Międzyrzeczu. 

Polskie portrety trumienne (od lewej):

1. Stanisława Woyszy, 1677,

2. pastora Samuela Friedricha Lauterbacha,

3. Jana Kostki, 1665,

4. Elżbiety Gorzeńskiej,

5. nieokreślonego Potworowskiego,

6. Aleksandra Unruga, 1668,

7. Anny Mielęckiej, 1694

8. Zygmunta Dziembowskiego, 1674

9. Andrzeja Grylewicza, 1692


Etykiety:

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Dama z Elche

Kilka dni temu była rocznica odkrycia jednego z najbardziej znanych dzieł antycznej sztuki iberyjskiej tzw. Damy z Elche. "La Dama de Elche" jest starożytną rzeźbą iberyjską. Przedstawia popiersie pięknej młodej i bogatej kobiety. Uważana jest za jedno z najwybitniejszych osiągnięć sztuki iberyjskiej. Rzeźba pochodzi z około 400-300 r. p.n.e. Jej wysokość wynosi 56 cm. Została wykonana z wapienia i pierwotnie była polichromowana. Zachowały się resztki po malowaniu. Była pomalowana w następujących kolorach - czerwień, biel i błękit.            Popiersie przedstawia młodą kobietę z delikatnymi rysami twarzy, przymkniętymi oczami i pomalowanymi na czerwono ustami. Kobietę zdobi wyrafinowana biżuteria i nietypowe nakrycie głowy. Została odkryta całkowicie przypadkowo 4 sierpnia 1897 roku w miejscowości Elche (południowo-wschodnia Hiszpania). Została znaleziona między skałami, gdzie najprawdopodobniej została ukryta. Po odkryciu została zakupiona przez fran...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Leonidas I - król Sparty

Dzisiejszy wpis przedstawi Leonidasa I, króla Sparty. Leonidas I jest prawdopodobnie najbardziej utrwalonym w popkulturze greckim władcą okresu klasycznego. Od 490 roku p.n.e. rządził Spartą. Jego żoną była Gorgo - córka jego przybranego brata Kleomenesa I. Z tego małżeństwa urodził się syn Plejstarchos.  Na zdjęciu Javiera Tamargo Santistebana rekonstruktor Marco Cecini,  znany pod profilem Marco Aurelio Valerio Massenzio           Leonidas zasłynął podczas wojen grecko-perskich, dowodzeniu obroną przesmyku w Termopilach w 480 roku p.n.e. Władca Sparty stał na czele hoplitów składających się z 300 rodaków i kilku tysięcy żołnierzy z innych greckich miast-państw (polis). Nie do końca wyglądało to tak, że było tam wyłącznie 300 Spartan po stronie greckiej. Według Herodota siły Greków składały się z 300 hoplitów spartańskich i 1000 towarzyszących im periojków, 500 hoplitów z Mantinei, 500 z Tegei, 120 z Orchomenos w Arkadii, 1000 innych Arkadyjczykó...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Ostatni król perski z dynastii Achemenidów - Dariusz III

Dariusz rządził jako Szachinszach ("Król Królów") w latach 336–330 p.n.e. Wywodził się z bocznej linii Achemenidów. Urodził się jako Artaszata, syn Arsamesa i Sysygambis. Początkowo był nadzorcą perskiego systemu pocztowego. W latach 344–336 p.n.e. pełnił funkcję satrapy Armenii. Został wyniesiony na tron przez Bagoasa (wpływowego eunucha na dworze Achemenidów, który był odpowiedzialny za otrucie dwóch wcześniejszych perskich królów Artakserksesa III oraz Arsesa). Po objęciu rządów Dariusz nakazał wypicie trucizny Bagoasowi. Stłumił rebelię w Egipcie, przyjmując tytulaturę faraońską. Nie jest wykluczony udział Dariusza III w zamordowaniu Filipa II Macedońskiego (ojca Aleksandra III Wielkiego). Pokonał pretendenta, który rościł sobie prawa do władzy w Babilonie. Błędem Dariusza było zlekceważenie informacji wyprawie Macedończyków przeciwko Persji. Nie zdążył się przygotować do obrony imperium.  Dariusz III (rys. Joan Francesc Oliveras)           Aleksan...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej