O włosach i zaroście Spartan

Plutarch wspomina o karze za tchórzostwo w obliczu niebezpieczeństwa. Było to zgolenie części wąsów. Cechą charakterystyczną antycznego spartańskiego hoplity były długie włosy i broda. Młodzi chłopcy w Sparcie, nosili jednak włosy krótko przystrzyżone. Dopiero osiągając wiek dojrzały mogli zapuścić włosy. Tę informację można znaleźć m.in. u Ksenofonta z Aten (ok. 430-355 p.n.e.), greckiego pisarza, historyka i żołnierza. Inni greccy historycy tj. Herodot (ok. 484 -426 p.n.e.) zwany Ojcem historii, a także Plutarch (ok. 50-125 n.e.) wspominają zwyczaj noszenia długich włosów przez Spartan jako wielowieczną tradycję. Arystoteles (384-322 p.n.e.), jeden z trzech (obok Sokratesa i Platona) najsłynniejszy filozof starożytnej Grecji, nauczyciel Aleksandra III Wielkiego - podaje, że długie włosy w Sparcie stanową honor, są oznaką wolności, gdyż je nosząc ciężko wykonywać prace służebne.

Spartański tchórz zostaje ukarany przez zgolenie połowy zarostu

(rys. Catalin Draghici do magazynu "Ancient Warfare")

Kolejną kwestią do omówienia jest zarost. W różnych publikacjach czy rekonstrukcjach Spartanie są ukazani z samą brodą, jednak bez wąsów. Źródłem miały być figurki spartańskich hoplitów z wyrzeźbioną brodą bez wąsów. Wydaje mi się to jednak błędne. Warto zwrócić uwagę, że figurki, posągi w starożytności Grecy, Etruskowie czy Rzymianie malowali. Zachowały się resztki polichromii na różnych znaleziskach. Na przykład sarkofagi etruskie nie mają wyrzeźbionych wąsów lecz same brody, a na niektórych sarkofagach zachowała się czarna farba w miejscu wąsów i bród. Ponadto na ceramice greckiej z czasów klasycznych widać Spartan z wąsami i brodami.

Spartański oficer z IV wieku p.n.e. (rys. Christos Giannopoulos)

Zatem artysta tworzący spartańskie figurki mógł wąsy dodać dopiero podczas polichromowania. Znalazłem pokrycie moich spostrzeżeń w książce "Wojownik spartański 735-331 przed Chr." Duncana B. Campbella, wydanej przez Osprey Publishing. Steve Noon ukazał wąsatych Spartan. We wcześniejszej książce tegoż wydawnictwa "Armia spartańska" autorstwa Nicholasa Sekundy Spartanie namalowani przez Richarda Hooka zostali ukazani z samą brodą, bez wąsów. Tym śladem poszło wielu ilustratorów. Warto wrócić do ilustracji. Jeśli karą za tchórzostwo w obliczu niebezpieczeństwa było zgolenie części wąsów - hoplita musiał je mieć zapuszczone.

Okładka Mariusza Kozika do gry Total War Rome II - Spartan Edition

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Praca w greckiej kuźni

Wyrób pancerzy i hełmów w okresie antycznym to tworzenie prawdziwych dzieł sztuki. Uzbrojenie ochronne nie tylko było praktyczne, ale duże znaczenie miały walory wizualne. Tworzono hełmy, zbroje, nagolenice zgodnie ze stylistyką danego okresu. Nieraz dodawano rzeźbione elementy w postaci symboli mitologicznych np. gorgony, a także zwierząt lub przedmiotów. Hełmom dodawano rogi czy ozdoby w kształcie liści, a nawet fallusów. Bardziej surowe formy dominowały w okresie archaicznym, by w klasycznym i hellenistycznym stać się dopasowanymi do ciała np. muskularne kirysy lub hełmy z nakarczkiem dopasowanym do szyi. Estetyka greckiego uzbrojenia przesiąkła w świat italski, kartagiński, a nawet iberyjski. Praca w greckiej kuźni (rys. Pierre Probst)

Czytaj więcej

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek (rys. Andriej Negin). Od lewej stoją: 1. Kusznik z Alt Clut (Strathclyde), 658–752 n.e. Ten wojownik jest rekonstruowany na podstawie różnych źródeł ze Szkocji. „Kaptur Orkadów” datowany jest na ok. 615 rok. Buty, nóż bojowy, topór, sprzączka i bełt do kuszy pochodzą z Buiston Crannog w Ayrshire, a kusza z Drosten Stone w Arbroath. 2. Łucznik z Rheged (Cumbria), VII wiek. Zrekonstruowany głównie na podstawie Krzyż z Ruthwell (kamienny krzyż anglosaski z miejscowości Ruthwell w południowej Szkocji). Ma miękki przeszywany pancerz z wyściełanej tkaniny oraz hełm wzorowany na anglosaskim egzemplarzu z VII wieku z Wollaston w Northamptonshire, z kolczą ochroną szyi. Jego łuk pochodzi ze źródeł późnorzymskich. 3. Wódz porzymski z Vindolandii, Mur Hadriana, ok. 500 roku. Na owalnej tarczy, opartej na wzorach późnorzymskich, widnieją symbole chrześcijańskie znalezione w Vindolandii. Włócznia jest kopią rzymsko-brytyjskiego egzemplarza znalezionego w Berkshire, a

Czytaj więcej

Falery - rzymskie odznaczenia

Poza pięknie zdobionym hełmem typu cesarsko-galijskiego, gladiusa (miecza), sztyletu (pugio), pancerza łuskowego (lorica squmata) uwagę niewątpliwie przyciągają falery. Były to metalowe krążki lub płytki z dekoracją reliefową. Falery przyznawano w nagrodę żołnierzom rzymskim. Noszone były jako odznaczenia i ozdoby. Można rzec, że był to odpowiednik dzisiejszych medali wojskowych. Centurion (rekonstruktor Jeff Pinceel) z Legio XI Claudia Pia Fidelis (fot. Marcia Mummia Fannia) Legio XI Claudia Pia Fidelis został utworzony przez Juliusza Cezara w 58 roku p.n.e. na początku wojen galijskich, uczestnicząc m.in. w oblężeniu Alezji. W wojnie domowej legion stał po stronie Cezara i uczestniczył w bitwach pod Dyrrachium i pod Farsalos w 48 roku p.n.e. Inskrypcje wskazują też na udział w bitwie pod Akcjum w 31 roku roku p.n.e. Za panowania Oktawiana stacjonował w Dalmacji. W 42 roku n.e. legion otrzymał od cesarza Klaudiusza miano Claudia Pia Fidelis. Za panowania Wespazjana został w

Czytaj więcej

ECHA PRZESZŁOŚCI

Szukaj na tym blogu