Przejdź do głównej zawartości

Spartańscy wieszcze pod Platejami, 479 p.n.e.

Na poniższej ilustracji Persowie ostrzeliwują Spartan z łuków. Wieszcze zwani 'manteis' dokonują rytuału 'sphagia' - podrzynają gardło baranowi. Sphagia odbywa się na samym polu bitwy na oczach armii, a także na widoku wroga, który prawdopodobnie składał własne ofiary. Sposób, w jaki krew płynęła z rany, dawał wyobrażenie o tym, jak potoczy się bitwa. Jeśli znaki okazały się niekorzystne, dowódca wahałby się przed atakiem. Według Herodota Spartanie otrzymali złe wróżby, dlatego wahali się przed atakiem na armię perską. W tym czasie wielu hoplitów zostało rannych i zginęło z rąk perskich łuczników. Rolą manteis była interpretacja znaków. W krytycznym momencie była tylko formalnością - tak jak w tym przypadku - wywołać złudną pewność siebie przeciwnika lub dać czas na przybycie Ateńczyków.

Wieszcze i hoplici spartańscy podczas bitwy pod Platejami (rys. Steve Noon)

        A jak do całej sytuacji doszło?

        W 479 roku p.n.e. Persowie pod wodzą Mardoniusza (zięcia króla Persji Dariusza I z dynastii Achemenidów) ponownie (po wyprawie Kserksesa w 480 roku p.n.e.) najechali Attykę. Do wojny włączyli się Spartanie. Mardoniusz wycofał się do Beocji. Zatrzymał się na równinie, która dawałaby przewagę perskiej konnicy. Grecy nie dali się jednak wywabić z podnóża gór. Wódz perski podszedł pod Plateje. Wojskami greckimi, przeważnie Spartanami dowodził Pauzaniasz. Początkowo Grecy nie mogli się dogadać co do sposobu rozstrzygnięcia bitwy. Pauzaniasz w nocy przegrupował siły ku rzece dla zmniejszenia przewagi konnicy Achemenidów. Mniej doświadczone siły ustawił na tyłach. Wojska perskie zaatakowały o świcie. Konnica została odparta. Jednak łucznicy perscy zadali poważniejsze straty hoplitom co omówiłem na wstępie. Grecy zmuszeni zostali do natarcia. Zyskali przewagę w walce wręcz. Mardoniusz poprowadził do ataku oddział doborowej jazdy. Zginął w walce ze Spartanami. Achemenidzi rzucili się do ucieczki. 

Walka Greków z Persami pod Platejami (rys. Steve Noon)

        Według Herodota na wieść o zwycięstwie w bitwie pod Platejami - wieczorem rozpoczęła się bitwa pod Mykale. Król Sparty Leotychidas II wyruszył wcześniej przeciwko Persom w celu wyzwolenia Jonów. Persowie w obawie przed zbliżają się flotą grecką wyciągnęli swoje okręty na brzeg przylądka Mykale. Achemenidzi rozbroili jońskich najemników lub odesłali do pilnowania górskich przełęczy. Ateńczycy zaatakowali pierwsi przełamując obronę perską. Szalę zwycięstwa przeważyło przejście Jonów na stronę grecką. W wyniku bitwy zostały spalone wszystkie okręty floty perskiej - razem z wynikiem bitwy pod Platejami oznaczało to niemal całkowite zniszczenie floty perskiej. W 478 roku p.n.e. flota grecka pod dowództwem Pauzaniasza wyzwoliła miasta jońskie. W następstwie bitwy pod Platejami i Mykale Persowie zrezygnowali z podboju Grecji. Zaowocowało to wielkim rozwojem kultury greckiej i początkiem epoki klasycznej trwającej do podbojów Aleksandra Wielkiego (334-323 p.n.e.).

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Praca w greckiej kuźni

Wyrób pancerzy i hełmów w okresie antycznym to tworzenie prawdziwych dzieł sztuki. Uzbrojenie ochronne nie tylko było praktyczne, ale duże znaczenie miały walory wizualne. Tworzono hełmy, zbroje, nagolenice zgodnie ze stylistyką danego okresu. Nieraz dodawano rzeźbione elementy w postaci symboli mitologicznych np. gorgony, a także zwierząt lub przedmiotów. Hełmom dodawano rogi czy ozdoby w kształcie liści, a nawet fallusów. Bardziej surowe formy dominowały w okresie archaicznym, by w klasycznym i hellenistycznym stać się dopasowanymi do ciała np. muskularne kirysy lub hełmy z nakarczkiem dopasowanym do szyi. Estetyka greckiego uzbrojenia przesiąkła w świat italski, kartagiński, a nawet iberyjski. Praca w greckiej kuźni (rys. Pierre Probst)

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek

Armia z Brytanii, VI-VIII wiek (rys. Andriej Negin). Od lewej stoją: 1. Kusznik z Alt Clut (Strathclyde), 658–752 n.e. Ten wojownik jest rekonstruowany na podstawie różnych źródeł ze Szkocji. „Kaptur Orkadów” datowany jest na ok. 615 rok. Buty, nóż bojowy, topór, sprzączka i bełt do kuszy pochodzą z Buiston Crannog w Ayrshire, a kusza z Drosten Stone w Arbroath. 2. Łucznik z Rheged (Cumbria), VII wiek. Zrekonstruowany głównie na podstawie Krzyż z Ruthwell (kamienny krzyż anglosaski z miejscowości Ruthwell w południowej Szkocji). Ma miękki przeszywany pancerz z wyściełanej tkaniny oraz hełm wzorowany na anglosaskim egzemplarzu z VII wieku z Wollaston w Northamptonshire, z kolczą ochroną szyi. Jego łuk pochodzi ze źródeł późnorzymskich. 3. Wódz porzymski z Vindolandii, Mur Hadriana, ok. 500 roku. Na owalnej tarczy, opartej na wzorach późnorzymskich, widnieją symbole chrześcijańskie znalezione w Vindolandii. Włócznia jest kopią rzymsko-brytyjskiego egzemplarza znalezionego w Berkshire, a

Falery - rzymskie odznaczenia

Poza pięknie zdobionym hełmem typu cesarsko-galijskiego, gladiusa (miecza), sztyletu (pugio), pancerza łuskowego (lorica squmata) uwagę niewątpliwie przyciągają falery. Były to metalowe krążki lub płytki z dekoracją reliefową. Falery przyznawano w nagrodę żołnierzom rzymskim. Noszone były jako odznaczenia i ozdoby. Można rzec, że był to odpowiednik dzisiejszych medali wojskowych. Centurion (rekonstruktor Jeff Pinceel)  z Legio XI Claudia Pia Fidelis (fot. Marcia Mummia Fannia)           Legio XI Claudia Pia Fidelis został utworzony przez Juliusza Cezara w 58 roku p.n.e. na początku wojen galijskich, uczestnicząc m.in. w oblężeniu Alezji. W wojnie domowej legion stał po stronie Cezara i uczestniczył w bitwach pod Dyrrachium i pod Farsalos w 48 roku p.n.e. Inskrypcje wskazują też na udział w bitwie pod Akcjum w 31 roku roku p.n.e. Za panowania Oktawiana stacjonował w Dalmacji. W 42 roku n.e. legion otrzymał od cesarza Klaudiusza miano Claudia Pia Fidelis. Za panowania Wespazjana został w